3.5. Phân vùng sẵn cho hệ thống đa khởi động

Tiến trình phân vùng đĩa đơn giản là việc chia đĩa ra nhiều phần riêng, không phụ thuộc vào nhau. Nó giống như việc xây dựng tường ở trong nhà: khi bạn thêm đồ đạc vào phòng này, không có tác động trong phòng khác.

Nếu máy tính của bạn đã có một hệ điều hành (Windows 9x, Windows NT/2000/XP, OS/2, MacOS, Solaris, FreeBSD, …) và bạn muốn thêm Linux vào cùng một đĩa, bạn sẽ cần phải phân vùng lại đĩa đó. Debian cần thiết một số phân vùng riêng trên đĩa cứng. Không thể cài đặt nó vào phân vùng kiểu Windows hay MacOS. Có lẽ nó chia sẻ được phân vùng với kiểu Linux khác, nhưng trường hợp đó không được diễn tả ở đây. Ít nhất bạn sẽ cần thiết một phân vùng riêng dành cho gốc (root) của Debian.

Bạn có thể tìm thông tin về thiết lập phân vùng hiện thời của máy tính bằng cách sử dụng một công cụ phân vùng cho hệ điều hành đã có, v.d. fdisk hay PartitionMagic. Mọi công cụ phân vùng cung cấp cách hiển thị các phân vùng đã có, chưa thay đổi gì.

Thông thường, việc thay đổi phân vùng chứa hệ thống tập tin sẽ hủy mọi thông tin trên nó. Vì vậy bạn phải sao lưu hết trước khi phân vùng lại. Giống như trong nhà, rất có thể là bạn muốn di chuyển các đồ đạc ra trước khi chuyển tường, nếu không thì rủi ro hủy nó.

Nếu máy tính của bạn có nhiều đĩa cứng, có lẽ bạn muốn cấp phát một đĩa cứng riêng dành cho Debian. Nếu có, bạn không cần phân vùng đĩa đó trước khi khởi động hệ thống cài đặt, vì chương trình phân vùng có sẵn trong trình cài đặt sẽ làm việc này.

Còn nếu máy tính của bạn chỉ có một đĩa cứng, và bạn muốn thay thế hoàn toàn hệ điều hành đã tồn tại bằng Debian GNU/Linux, bạn cũng có thể đợi phân vùng nó làm phần của tiến trình cài đặt (Phần 6.3.2, “Phân vùng và chọn điểm lắp”), sau khi bạn đã khởi động hệ thống cài đặt. Tuy nhiên, thủ tục này chỉ có tác động nếu bạn định khởi động hệ thống cài đặt từ băng, đĩa CD-ROM hay các tập tin nằm trên máy khác đã kết nối. Suy nghĩ: nếu bạn khởi động từ các tập tin được để vào đĩa cứng, rồi phân vùng cùng đĩa cứng đó bên trong hệ thống cài đặt, thì xoá các tập tin khởi động, trong trường hợp đó bạn phải hy vọng tiến trình cài đặt chạy thành công lần đầu tiên. ít nhất trong trường hợp này, bạn nên có phương tiện xen kẽ nào để phục hồi máy, v.d. băng/đĩa cài đặt của hệ thống gốc.

Nếu máy tính của bạn đã có nhiều phân vùng, và bạn có thể giải phóng đủ sức chứa bằng cách xoá bỏ và thay thế một hay nhiều phân vùng, bạn cũng có thể hoãn phân vùng đến khi sử dụng chương trình phân vùng có sẵn trong trình cài đặt Debian. Trước tiên, bạn nên đọc thông tin bên dưới, để xem nếu có trường hợp đặc biệt (v.d. thứ tự các phân vùng đã có trên sơ đồ phân vùng) ép buộc bạn vẫn còn phải phân vùng trước khi cài đặt.

Nếu máy tính của bạn có hệ thống tập tin kiểu FAT hay NTFS, như được dùng bởi DOS hay Windows, bạn có thể hoãn phân vùng đến khi sử dụng chương trình phân vùng có sẵn trong trình cài đặt Debian, để thay đổi kích cỡ của hệ thống tập tin đó.

Nếu bạn không có trường hợp nào ở trên, bạn cần phải phân vùng đĩa cứng trước khi khởi chạy tiến trình cài đặt, để tạo sức chứa có khả năng phân vùng dành cho Debian. Nếu một số phân vùng sẽ bị hệ điều hành khác sở hữu, bạn nên tạo các phân vùng riêng đó bằng chương trình phân vùng của HĐH đó. Khuyên bạn không cố gắng tạo phân vùng cho Debian GNU/Linux bằng công cụ của HĐH khác: chỉ tạo những phân vùng cần thiết cho HĐH khác đó, rồi sử dụng công cụ Debian để tạo phân vùng Debian.

Nếu bạn định cài đặt nhiều hệ điều hành vào cùng một máy, bạn nên cài đặt các HĐH khác trước khi cài đặt Linux. Thứ tự cài đặt này ngăn cản HĐH khác hủy khả năng khởi chạy Linux, hoặc hướng dẫn bạn định dạng lại phân vùng Linux.

Bạn có thể tránh những lỗi này, hoặc cố gắng phục hồi máy tính, nhưng mà việc cài đặt các hệ điều hành khác trước tiên khỏi phiền đến bạn.

Nếu bạn hiện thời có một đĩa cứng riêng lẻ chứa chỉ một phân vùng (thiết lập thường trên máy tính để bàn), và bạn muốn « đa khởi động » cả hệ điều hành gốc lẫn Debian, bạn cần phải:

  1. Sao lưu mọi dữ liệu trên máy tính đó.

  2. Khởi động từ vật chứa (v.d. đĩa CD hay băng) cài đặt hệ điều hành gốc.

  3. Dùng công cụ phân vùng của HĐH gốc để tạo các phân vùng dành cho nó. Để lại hoặc một phân vùng giữ chỗ hoặc sức chứa còn rảnh dành cho Debian.

  4. Cài đặt hệ điều hành gốc vào phân vùng mới của nó.

  5. Khởi động về HĐH đó để thẩm tra xem mọi thứ là ổn, cũng để tải về các tập tin khởi động của trình cài đặt Debian.

  6. Khởi động trình cài đặt Debian để tiếp tục lại cài đặt Debian.

3.5.1. Phân vùng từ DOS hay Windows

Nếu bạn đang thao tác phân vùng kiểu FAT hay NTFS đã có, khuyên bạn sử dụng lược đồ bên dưới, hoặc sử dụng công cụ Windows hay DOS sở hữu. Nếu không, bạn không thật cần phải phân vùng từ DOS hay Windows; công cụ phân vùng Linux sẽ thường làm việc tốt hơn.

Nhưng nếu bạn có đĩa IDE lớn, và không sử dụng khả năng đặt địa chỉ LBA, trình điều khiển phủ (đôi khi được cung cấp bởi hãng chế tạo đĩa cứng), hay BIOS mới (sau năm 1998) hỗ trợ các phần mở rộng truy cập đĩa lớn, vì thế bạn cần phải định vị cẩn thận phân vùng khởi động Debian. Trong trường hợp này, bạn cần phải để phân vùng khởi động vào vùng chứa 1024 hình trụ đầu của đĩa cứng (thường khoảng 524 MB mà không có dịch BIOS). Việc này có thể cần thiết bạn di chuyển một phân vùng NAT hay NTFS đã tồn tại.

3.5.1.1. Phân vùng lại không mất gì khi bắt đầu từ DOS, Win-32 hay OS/2

Một của những việc cài đặt thường nhất xảy ra trên hệ thống đã có DOS (gồm Windows 3.1), Win32 (như Windows 95, 98, Me, NT, 2000, XP), hay OS/2: người dùng muốn cài đặt Debian vào cùng một đĩa, không hủy hệ thống gốc. Ghi chú rằng trình cài đặt Debian hỗ trợ khả năng thay đổi kích cỡ của hệ thống tập tin kiểu FAT và NTFS như được dùng bởi hệ điều hành DOS và Windows. Đơn giản hãy khởi chạy tiến trình cài đặt, và khi bạn tới bước phân vùng, chọn mục trình đơn Bằng tay, chọn phân vùng có kích cỡ cần thay đổi, và xác định kích cỡ mới cho nó. Vậy trong phần lớn trường hợp, bạn không cần sử dụng phương pháp được diễn tả bên dưới.

Trước khi tiếp tục, bạn nên đã quyết định chia đĩa ra như thế nào. Phương pháp trong tiết đoạn này sẽ chia phân vùng ra chỉ hai phần. Một phần sẽ chứa HĐH gốc, còn phần khác sẽ chứa Debian. Trong khi cài đặt Debian, bạn sẽ có dịp sử dụng phần đĩa Debian bằng cách nào thích hợp, tức là như sức chứa trao đổi hoặc như hệ thống tập tin.

Mục đích là di chuyển về đầu phân vùng mọi dữ liệu đã có trên nó, trước khi thay đổi thông tin phân vùng, để tránh mất gì. Quan trọng là bạn làm ít nhất có thể giữa việc chuyển dữ liệu và việc phân vùng lại, để ngăn cản ghi tập tin gần cuối phân vùng, vì tập tin đó giảm sức chứa sẵn sàng.

Trước tiên cần thiết một bản sao của tiện ích fips mà có sẵn trong thư mục công cụ tools/ (công cụ) nằm trên máy nhân bản Debian gần nhất. Hãy giải nén (bỏ zip) kho này và sao chép những tập tin RESTORRB.EXE, FIPS.EXEERRORS.TXT vào một đĩa mềm có khả năng khởi động. Có thể tạo một đĩa mềm có khả năng khởi động bằng cách sử dụng câu lệnh sys a: dưới hệ điều hành DOS. Tiện ích fips có sẵn tài liệu hướng dẫn rất tốt: khuyên bạn đọc nó, đặc biệt nếu bạn sử dụng trình điều khiển nén đĩa hay bộ quản lý đĩa. Hãy tạo đĩa này và đọc tài liệu tương ứng trước khi bạn chắp liền đĩa đó.

Sau đó cần thiết di chuyển mọi dữ liệu về đầu của phân vùng. Tiện ích defrag, mà có sẵn chuẩn trong hệ điều hành DOS 6.0 và sau, có khả năng làm việc này. Xem tài liệu hướng dẫn fips để tìm danh sách phần mềm khác cùng có khả năng này. Ghi chú rằng nếu bạn có hệ điều hành Windows 9x, bạn cần phải chạy defrag từ nó, vì DOS không hiểu được dạng thức VFAT, được dùng để hỗ trợ khả năng thao tác tên tập tin dài (có sẵn trong HĐH Windows 95 và sau).

Sau khi chạy bộ chắp liền (mà có thể hơi lâu trên đĩa lớn), hãy khởi động lại bằng đĩa fips bạn đã tạo trong ổ đĩa mềm. Đơn giản hãy gõ a:\fips rồi theo những hướng dẫn.

Ghi chú rằng có nhiều bộ quản lý phân vùng khác, nếu fips không phải là thích hợp.

3.5.1.2. Phân vùng cho DOS

Nếu bạn phân vùng đĩa DOS (hoặc thay đổi kích cỡ của phân vùng DOS) bằng công cụ Linux, nhiều người gặp khó khăn sử dụng phân vùng FAT được tạo. Chẳng hạn, một số người dùng đã thông báo hiệu suất bị giảm, lỗi bền bỉ trong tiến trình scandisk (quét đĩa), và lỗi lạ khác trong DOS hay Windows.

Có vẻ khi nào bạn tạo hoặc thay đổi kích cỡ của phân vùng cho DOS dùng, ý kiến tốt là tô đầy vài rãnh ghi đầu bằng số không. Bạn nên việc này trước khi chạy lệnh format (định dạng) của DOS, bằng cách chạy lệnh này từ Linux:

# dd if=/dev/zero of=/dev/hdXX bs=512 count=4